Lakȟól Wičhóȟ’aŋ: Oyáte Tókhel Wičhóthi
Šuŋgmánitu Tȟáŋka Išnála lé oyáke
Oyáte núm wičhóthi, mniwáŋča aglágla. Na él wičháša waŋ hí, tókhiyataŋhaŋ. Na hé hokšíla tób tȟokéya wówičhakiyakiŋ na léčhel eyé:
“Hokšíla, glápi na hóčhokab thípi waŋží pawósla iyéyapi kiŋ él waú na oyáte kiŋ wówičhawakiyakiŋ kte ló. Čha naníȟ’uŋpi šni ešá čhéya howáya po. Híŋhaŋni akȟótaŋhaŋ kiŋ heháŋl waú kte ló,” eyé.
Na waŋná hokšíla k’uŋ glípi na oyákapi ešá líla čhéye ečhúŋ wičhášipi. Héčhel waŋná ečhél ečhúŋpi na hóčhokab thikáǧapi. Na waŋná íhiŋhaŋni él wiyóȟpeyataŋhaŋ, pahá waŋ etáŋhaŋ wičháša waŋ hihúŋni na khiyéla ú él hokšíla k’uŋ waŋyáŋkapi na,
“Hé é čha ú weló,” eyápi.
Na waŋná oyáte kiŋ thípi kiŋ ožúpila, na tȟaŋkál kȟóya, na lé waŋná kȟoškálaka waŋ pȟehíŋ žiží čha šiná hiŋákataŋhaŋ íŋ čha hinážiŋ na léčhel eyé:
“Wóčhičiyakapi wačhíŋ na ȟtálehaŋ akȟótaŋhaŋ héhaŋ hokšíla tób owíčhawakiyake ló. Yuŋkȟáŋ namáȟ’uŋpi kiŋ ičháŋtemawašte ȟče. Hé uŋ wamákȟaškaŋ waŋ hutópa čha čhič’úpe ló. Čha hé wóilagyayapi kta čha híŋhaŋni kiŋ lé ogná ú kta čha kȟokípȟe šni oyúspa po; óničiyapi kte ló,” eyé. “Na heháŋl čháŋ waŋží kaksé akú po, na čhaŋsákala núm kȟó akú po, na iȟ’é waŋ líla zizípela čha kȟó wičhák’u na lé uŋ kaksá po,” eyé.
Héčhel kȟoškálaka waŋ kaȟníǧapi na yeší. Héčhel iyáyiŋ na ečhél aglí. Yuŋkȟáŋ heháŋl tȟáblo šéča waŋ ičú na hé úŋ čháŋ kiŋ uŋ itázipa waŋ káǧiŋ na čikčík’ala uŋ hená uŋ wahíŋkpe káǧiŋ na waŋná uŋspéwičhakhiyiŋ na tȟatȟáŋka kiŋ oyútȟe él o-wíčhaši. Héčhel t’ápi kiŋháŋ wótapi kta kéyiŋ na,
“Tókša akhé waú kte ló. Čha lená ečhél ečhúŋ po. Na ‘Lé tuwé hwo?’ ečháŋnipi načhéče ló. Pȟežúta Ȟáka emáčiyape ló,” eyé.
Na waŋná oyáte kiŋ awíčhayuštaŋ na khiglá čha awáŋyaŋg nážiŋpi. Yuŋkȟáŋ pahá waŋ etáŋhaŋ ú k’uŋ khiyáhe šni ečhél átȟaŋiŋšni iyáye. Na waŋná híŋhaŋni él wanáse áyiŋ na pté ótapi él aí na mayá waŋ él iyáglewičhayapi. Na ečhél tób wičháopi na thukí na hohú héčhel mílayapi na wapȟátapi na aglípi.
Na waŋná uŋgná híŋhaŋni yuŋkȟáŋ wičháša waŋ pahá waŋ etáŋhaŋ ú k’uŋ etáŋhaŋ táku waŋ hinápȟa čha oyáte kiŋ él étuŋwaŋ nážiŋpi. Yuŋkȟáŋ táku waŋ oyáya tópa čha ú na čhokáta hinážiŋ čha líla waŋyákapi na oyúspapi na líla khuwápi na waŋná óhaŋketa oyáte él úŋ na haŋkéya akáŋyaŋkapi naíŋš uŋ wakhúwapi na nakúŋ čhiŋčátȟuŋ. Na óhaŋketa óčib óta áyapi na šúŋkawakȟaŋ kiŋ hé épi slolyápi, na uŋ oyáte kiŋ ičháǧapi. Héčhel hé Pȟežúta Ȟáka ečhúŋ. Héčhel wičhóoyake aúpi na ečhél leháŋl slolwáye.
Source: Lakota Tales & Text by Eugene Beuchel, S.J. & Paul Manhart, S.J.
