Lakȟól Wičhóȟ’aŋ: Tuŋwéyapi
Šúŋka Waŋkátuya lé oyáke
Tuŋwéyapi: Tókhel ečhúŋpi kiŋ hé
Wičháša waŋ oíye owótȟaŋla eháŋtaŋš hé é čha kaȟníǧapi na zuyá áye kiŋ hé etáŋhaŋ núm wičhákaȟniǧapi čháŋna hená tȟáwa kiŋ lúzahaŋpi na wóhitikapi čha kaȟníȟ iwíčhačupi. Na waná iyáyapi.
Na toháŋl áŋpo čháŋna čhaŋmáhel čhúŋšoke ektá šuŋk-ékiglepi. Na pahá kiŋ tȟahépiya ȟpáyapi na mas’íwaŋyaŋke yeyápi. Pahá kiŋ ečhél wičháša étuŋwaŋ úŋpi. Hé uŋ tuwéni él éyokas’iŋ šni.
Na waná toháŋl yápi čhaŋ wakpála kiŋ opȟáya yápi. Na haŋhépi čháŋna heháŋl anáǧoptaŋ inážiŋ yápi. Na tákuni naȟ’úŋpi šni čhaŋ akhé yápi. Na tȟatúye kiŋ čhaŋlí šóta naíŋš ošólmna ešá hená slolyé wačhíŋpi.
Na waná áŋpa čháŋna heháŋl wičhóye naíŋš owápȟate naíŋš šúŋkawakȟaŋ čheslípi naíŋš tókhel wičháša oškíŋčiyapi hená slolyé wačhíŋpi. Na heháŋl waná thípi waŋyáŋkapi čháŋna haŋhépi él ikhíyela iyúŋkapi. Na hetáŋhaŋ híŋhaŋni čháŋna tuktógna othí-wašté kiŋ hé ogná kaȟníǧapi naíŋš iwáŋyaŋkapi na tókhiyataŋhaŋ oyé wašté kiŋ hé ogná, na oyáte tónakečapi kiŋ hená taŋyáŋ iyúkčaŋpi.
Na waná toháŋl kúpi čháŋna ozúye kiŋ tuktél úpi ikhíyela kúpi čháŋna šúŋka-hópi, šuŋgmánitu-hópi. Na ozúye kiŋ naȟ’úŋpi čháŋna akhé húŋȟ iyáyewičhayapi. Na tuwépi núŋpapi kiŋ tókhiyataŋ šúŋka-hópi čháŋna aíyopteya yápi na akhé hópi čháŋna íŋš-eyá ečhél hópi na anúŋg nakíčhiȟ’uŋpi. Na héčhel thiyátakiya awíčhakupi.
Na ečhél ozúye kiŋ tuktél yaŋkápi kiŋ él awíčhaglihuŋnipi čháŋna waná ótȟaŋiŋyaŋ kúpi čháŋna ináȟni wasábglepi waŋží káǧapi na ilázataŋhaŋ énažiŋ na tuŋwéya lowáŋpi čháŋna khiyéla wičhóthi čháŋna kúpi na wasábglepi kiŋ hé kahíŋȟpeya gličúpi. Čháŋna waná hé khiyéla wičhóthi čha slolyápi. Na tȟéhaŋyaŋ čháŋna aóhomnipi čháŋna hé nakúŋ slolyápi.
Na waná glípi čhaŋ čhaŋnúŋpa waŋ opáǧipi na wičhítȟokab éuŋpapi. Na wíwičhayuŋǧapi na léčhel eyápi: “Hó, owótȟaŋla wóyaka po; tókhel táku waŋlákapi naíŋš slolyáyapi héči. Na owótȟaŋla wólakapi kiŋ čhaŋnúŋpa kiŋ lé núŋpapi kta čha éuŋpape ló.”
Tuwá wíwičhayuŋǧe kiŋ hé zuyá itȟáŋčhaŋ kiŋ hé wówaši tȟáwa kiŋ hé é čha hé uŋ.
Na waná wóyakapi čháŋna tuwéni waépazo kiŋ uŋ épazo šni, napȟáhuŋka kiŋ hé uŋ ečhúŋpi. Na waná toháŋl wičhótȟi naíŋš tókhel ečhúŋpi waštéke kiŋ hená oyág yuštáŋpi čháŋna čhaŋnúŋpa uŋ hé waná iyátaŋpi na úŋpewičhakhiyapi. Na heháŋl blotáhuŋka tópapi uŋ hená tókhel ečhúŋpi kte kiŋ hé iyúkčaŋpi.
Na waná toháŋl yápi naíŋš haŋhépi na oyáte kiŋ čónalapi eháŋtaŋš áŋpahaŋ él ípi kte, naíŋš oyáte ótapi eháŋtaŋš haŋhépi naíŋš tókhel išná wasáŋničayapi kta hé iyúkčaŋpi. Na ečhél yaótȟaŋiŋpi. Na waná ozúye kiŋ blotáhuŋka tópapi k’uŋ hená ečhél ečhúŋ wičhášipi.
Na waná thi-ípi kte eháŋtaŋš ošpáye tónakiya thi-ípi kte kiŋ hé yuštáŋpi. Na waná yápi él ošpáye etáŋ waŋží hiŋháŋ-hotȟúŋ čháŋna inážiŋpi na akhé yápi. Héčhel hé hiŋháŋ s’e wačhíŋpi uŋ héčhuŋpi. Na toháŋl thi-ípi čháŋna waná waŋží čha líla hótȟaŋkaya šuŋgmánitu-hó čhaŋ oúwičhatȟapi na ókšaŋ ečhúŋpi.
Haŋhépi hé líla wówičhahitikiŋ na áŋpahaŋ čhaŋ wičhóčhaŋlwaŋkȟa, na lená tuŋwéya glípi k’uŋ wičháyaonihaŋpi.
Source: Lakota Tales & Text by Eugene Beuchel, S.J. & Paul Manhart, S.J.
