Óta Íŋkpata Otȟúŋwahe Natȟákapi Kta Čhíŋpi

Čhaŋnápȟopa Wí iákešagloǧaŋ, 2016

Brandon Ecoffey lé owá

WAZÍ AHÁŊHAŊ – Lakȟóta na wašíču eyá Nabláska él thípi čha akhé Íŋkpata Otȟúŋwahe natȟákapi kta líla patítaŋpi na uŋ él hótȟaŋiŋpi.

Hékta okó k’uŋ héhaŋ, Hotȟáŋke wičháša waŋ nawíčhakičižiŋ wičháša héčha čha Frank LaMere ečíyapi yuŋkȟáŋ hé é čha wíŋyaŋ waŋ Nora Boesem ečíyapi čha Newell, SD etáŋhaŋ čha kičhí atákičhiye. Yuŋkȟáŋ henáuŋs épi naháŋ nawíčhakičižiŋ wičháša na wíŋyaŋ tónakel Nabláska tȟómničiye ektá yápi na wóyasiča eyá wičhákaipi. Hél Nabláska makhítȟaŋčhaŋ kiŋ é na wawókiye tȟáwa kiŋ é na makȟópašpe wakíčhuŋze eyá ób mníčiyapi.

Íŋkpata Otȟúŋwahe kiŋ hé Wazí Aháŋhaŋ Oyáŋke itókaǧatahaŋ oíčaǧo isákhib láȟčiŋ yaŋké, Nabláska ečhíyataŋhaŋ. Otȟúŋwahe kiŋ lé él akétoblala thípi éyaš mniwákȟaŋ owíyopȟeye óta él híŋ na ómakȟa iyóhila mnipíǧa ognáke kȟoktášiča tópa sáŋm iyáya wíyopȟeyapi. Na Lakȟóta eyá Wazí Aháŋhaŋ Oyáŋke etáŋhaŋpi čha hená é čha lená iyúha kiníl opȟétȟuŋpi, ičhíŋ oyáŋke kiŋ ithímahel tuwéni mniwákȟaŋ wíyopȟeyapi naíŋš opȟetȟuŋpi okíhipi šni ečhél wasúwičhakhiyapi, éyaš líla óta iníhaŋšni wayátkaŋpi. Čhaŋkhé óta Íŋkpata Otȟúŋwahe ektá yápi na šna mniwákȟaŋ óta opȟétȟuŋpi na heháŋl naȟmála oyáŋke ektá tȟokšú aglípi, wóopȟe khičákseya oȟ’áŋpi éyaš.

Nabláska makȟópašpe tȟuŋkášilayapi na čhaŋksáyuha kiŋ wičhóȟ’aŋ kiŋ lená oslólyapi éyaš átaš anápte wačhíŋpi šni, héčhel nawíčhakičižiŋ oyáte na Lakȟóta tȟómničiye na Lakȟóta oyáte kiŋ iyáwičhauŋpapi.

Tóna Nabláska tȟómničiye ektá wóglag ípi kiŋ hená mniwákȟaŋ wíyopȟeyapi kiŋ hé anáptapi kta čhíŋpi, ičhíŋ wóopȟe waŋ yaŋké éyaš okípȟapi šni naíŋš yuéčhetupi šni kéyapi.

Čha hé uŋ hená Nabláska Mniwákȟaŋ Awáŋyaŋka Okȟólakičhiye (NLCC) tȟéhaŋ kitáŋyaŋ wówičhakiyakapi na Íŋkpata Otȟúŋwahe kiŋ él íglepi.

Nora Boesem, Newell etáŋhaŋ k’uŋ hé, wakȟáŋyeža opáwiŋǧe sáŋm wikčémna záptaŋ sáŋm iyáya otákuye wičhákaǧiŋ na oónakižiŋ wičhák’u. Na hená etáŋhaŋ akénuŋpa t’at’ákapi. Tákuwe héčhečapi kiŋ hé húŋkupi kiŋ iglúš’akapi k’uŋ héhaŋ wayátkaŋpi na hé uŋ ečhíyataŋhaŋ čhiŋčápi kiŋ nasúlapi kiŋ yuéktašniyaŋ iȟpéwičhayapi, FASD eyápi kiŋ hé.

Boesem heyé, “Wakȟáŋyeža eyá mitȟáwa iyéčhel ičháȟwičhawaye kiŋ lená iyúha Íŋkpata Otȟúŋwahe hé úŋtȟuŋwičhaye.” Ób í kiŋ hená hé yasútapi, na isáŋm heyá owíčhakiyakapi, tóna Wazí Aháŋhaŋ Oyáŋke él thípi kiŋ hená, tuwá tópa kiŋ etáŋhaŋ waŋží FASD úŋ ečhétuke šni kéyapi. Na Íŋkpata Otȟúŋwahe kiŋ é čha él áyapi kéyapi. John Maisch – Oklahoma makȟópašpe él wákhiya itȟáŋčhaŋ tkȟá kiŋ – leyé, “FASD kiŋ lé é čha Nabláska makȟópašpe kiŋ áotaŋȟčiŋ yuówaŋčaya séče uŋ,” eyé.

Nawíčhakičižiŋ okȟólakičhiye kiŋ lé aókiyapi naháŋ ečhánike s’e omníčiye waŋží yuhápi kta kéyapi. Hél waúŋspewičhakhiya na oyáte wawókiye naháŋ wawíyaksapa wičháša na wíŋyaŋ kiŋ wičhákičhopi na ópȟawičhakhiyapi kte. Na agná wóuŋspe oíkazo (CEUs) wičhákipaǧaŋpi kte. Omníčiye kiŋ lé Íŋkpata Otȟúŋwahe él Lakota Hope Center eyápi héčhiya yuhápi kte. Čhaŋwápe Tȟó Wí iákenapčiyuŋka naháŋ iwíkčemna núŋpa kiŋháŋ héčhuŋpi kte.

Tókša ečháni omníčiye kiŋ lé isáŋm onáȟ’uŋuŋniyaŋpi kte ló.

Lakȟóta Makȟóčhe Wótȟaŋiŋ Wówapi lé uŋúŋkhiyapi

www.lakotacountrytimes.com/news/2016-02-18/Front_Page/Nebraskans_fight_to_close_White_Clay.html